Mark Rutte en Diederik Samsom kunnen even opgelucht ademhalen. Hun kabinet kan weer een paar maanden verder, met een houtje-touwtje-akkoord met drie oppositiepartijen. Volgend voorjaar begint de dans opnieuw.
Het tweede kabinet-Rutte kan weer even vooruit. In het Herfstakkoord beloven D66, ChristenUnie en SGP dat ze in ruil voor wat wijzigingen in de Miljoenennota en het Sociaal Akkoord met de vakbonden de begroting voor volgend jaar steunen. Dat zou ook in de Eerste Kamer voor een nipte meerderheid (38 van de 75 zetels) moeten zorgen.
Daarmee zijn echter nog niet alle obstakels voor het kabinet van VVD en PvdA opgeruimd, want over de verlaging van de pensioenrechten is niets afgesproken. Dat kabinetsplan, dat de overheid in 2017 een bezuiniging van een kleine 3 miljard moet opleveren, is door de senaat teruggestuurd. Om uitvoerbaar te kunnen zijn zou ook dat plan de komende maanden rond moeten komen.
Boterzacht
Het Herfstakkoord verandert overigens niet veel. Per saldo worden zowel de belastingen als de overheidsuitgaven een half miljard verlaagd in vergelijking met de Miljoenennota, op een begroting van 300 miljard. En waar het kabinet zich op Prinsjesdag al rijk rekenende, maakt het Herfstakkoord de Miljoenennota nog boterzachter.
Gehoopt wordt dat ouderen met een vermogen en ondernemers volgend jaar door een tijdelijke belastingkorting ongeveer 3 miljard euro vervroegd in de staatskas zullen storten, wat hoogst onzeker is. Een extra korting van een half miljard op ministeries en gemeenten moet ook nog maar haalbaar blijken.
Op de keper beschouwd heeft het kabinet de inzet om het begrotingstekort snel onder de drie procent te krijgen – wat vooral de VVD wilde – verder verlaten.
Voordeeltjes
Naast de bescheiden afzwakking van de geplande lastenverzwaring haalden D66, ChristenUnie en SGP vooral voordeeltjes voor de eigen klandizie binnen. D66, partij voor hoogopgeleiden, kreeg extra geld voor onderwijs.
ChristenUnie en SGP zetten met succes in op gezinnen met kinderen. De ChristenUnie haalde onder het motto ‘werkgelegenheid in krimpregio’s’ het openhouden van twee kazernes en een tbs-inrichting binnen voor gemeenten waar de ChristenUnie relatief groot is.
Verkiezingen
Over de reikwijdte van dit akkoord moeten niet teveel illusies worden gekoesterd. Uiterlijk volgend voorjaar beginnen de besprekingen voor de volgende begroting. De kans is niet bijster groot dat het kabinet dan al gered wordt door een aantrekkende economie.
Bovendien zijn er volgend voorjaar twee verkiezingen, voor de gemeenteraden en het Europees parlement, wat de onderlinge verhoudingen binnen de coalitie en die met de steungroep van D66, ChristenUnie en SGP zal verscherpen.
Met het Herfstakkoord haalt het kabinet waarschijnlijk de Kerst. Met Pasen of Pinksteren kan het weer heel anders liggen.