Het klinkt niet eens vergezocht: waarom zou Europa niet kunnen vallen, ook het onoverwinnelijk geachte Romeinse Rijk is immers verdwenen? Iedereen kan een meeloper zijn, zo blijkt uit Onderworpen.
Als een illustere buitenlandse schrijver een spraakmakende roman uitbrengt, dan verwacht je dat de Nederlandse uitgever er alles aan doet om het boek snel in de winkel te hebben. Maar De Arbeiderspers koos ervoor om Soumission van de Michel Houellebecq in een relatief rustig tempo te laten vertalen door vaste vertaler Martin de Haan.
Dat heeft ook voordelen; de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo is alweer ruim vier maanden geleden, het stof is neergedaald. Onderworpen blijkt ook minder een anti-islamroman dan Platform (2001). Er is sprake van moslimdominantie, maar de dreiging is subtieler.
Politieke spel
De roman gaat evengoed over nihilisme en de mythe van individuele vrijheid. Als bonus is er Aan de rand van de wereld (€ 12,50) waarin De Haan Houellebecq helder duidt.
Onderworpen speelt in 2022. In Frankrijk is het onrustig na verkiezingen waarbij de Moslimbroederschap verrassend veel stemmen haalt. Even dreigt maatschappelijke ontwrichting. Maar de broederschap speelt het politieke spel behendig, levert zelfs een president. De zaken veranderen ook ten goede; hogere kinderbijslag, minder werklozen. Wat is kortom het probleem?
We maken het allemaal mee door de ogen van veertiger François, hoogleraar aan de Sorbonne. Een macho met elk academisch jaar een nieuw liefje. Hij is gepromoveerd op Joris-Karl Huysmans (1848-1907), auteur van decadente romans die eindigde als kloosterling.
Geen vrolijkerd
Geheel in de traditie van Houellebecq is deze François geen vrolijkerd, maar een nihilist die de kracht niet heeft om zichzelf uit zijn lijden te verlossen. op de politieke omwenteling reageert de hoogleraar niet erg verbaasd, eerder laconiek.
Hij doet een halfslachtige vluchtpoging, keert terug in Parijs, waar je weinig merkt van islamisering – nou ja, vrouwen dragen alleen nog broeken in plaats van rokjes. François wordt ontslagen aan de inmiddels islamitische Sorbonne, maar dan volgt de verrassing: ze lokken hem terug met Saudische dollars en de belofte van makkelijke bedgenotes, in ruil voor intellectueel prestige.
Houellebecq is op dreef wat amusante en sarcastische stekeligheden betreft. Zijn toekomstverkenning klinkt niet eens vergezocht: waarom zou Europa niet kunnen vallen, ook het onoverwinnelijk geachte Romeinse Rijk is immers verdwenen?
De hamvraag is hoeveel mensen zich zouden overgeven aan moslimdominantie als het natje, droogje en seksuele bevrediging zijn geregeld? Iedereen kan een meeloper zijn, zo blijkt uit Onderworpen. Verontrustende conclusie.
Elsevier nummer 21, 23 mei 2015